TYTUŁ: Zbrodnie mojego dziadka
AUTOR: Silvia Foti
WYDAWNICTWO: Wielką litera
ROK WYDANIA: 2022
LICZBA STRON: 414
Studiowałam historię, ale nigdy nie dane było mi w praktyce przeprowadzić badań. Dlatego książka którą ostatnio czytałam tak mnie zafascynowała. Bohaterka podąża śladami swojego dziadka, litewskiego bohatera narodowego by odkryć prawdę, którą ktoś starał się ukryć.
Silva mieszka z rodziną w Stanach, jej mama i babcia emigrowały do Ameryki w czasie II wojny światowej. Na Litwie został dziadek, przebywał wtedy w nazistowskim obozie, gdy udało mu się uciec nie dołączył do rodziny ale walczył o niepodległość swojej ojczyzny. Litwa przechodziła z rąk do rąk Jonas Noreika dowodził powstaniem przeciw komunistycznej okupacji. Został aresztowany, przesłuchiwano go w brutalny sposób i skazano na śmierć.
Wzór godny naśladowania, jego imieniem nazywano ulice i szkoły. Silvia dorastała w cieniu dziadka, był on ubóstwiany przez swoją rodzinę. Matka Silvi pisała książkę o swoim ojcu, ale jej nie dokończyła, na łożu śmierci poprosiła córkę o kontynuowanie dzieła. Silvia ponad 13 lat pracowała nad książką, z zawodu była dziennikarką, zaczęła drążyć...
Samo przebrnięcie przez protokoły przesłuchań po aresztowaniu Jonasa Noreika to godziny pracy, 7-tygodniowa podróż na Litwę to odwiedzanie miejsc pamięci, rozmowy z osobami które pamiętają rok 1941, to dedukcja, ale przede wszystkim zadawanie pytań, szukanie źródeł pisanych, potwierdzanie tezy, porównywanie, rekonstrukcja faktów.
Niezaprzeczalnie Jonas Noreika walczył o wolność Litwy, występował przeciw jej wrogom. I tutaj następuje pierwszy zgrzyt na idealnym wizerunku, Noreika walczył z komunistami, a dla niego komunistą był też każdy Żyd. Noreika by wszcząć powstanie musiał współpracować z Niemcami, którzy rozpoczynali akcje Barbarossa. Noreika wydawał rozkazy dotyczące Żydów, budowania getta, rewizji mienia, wykonywania egzekucji. O tym nigdy nie mówiło się głośno, jakiekolwiek przesłanki na temat udziału Noreiki w Holocauście były przykrywane grubą warstwą kurzu.
Sylwia przez swój upór, odkryła mroczną prawdę. Jej dziadek był trybikiem ogromnej maszyny zniszczenia, samodzielnie wydawał rozkazy dotyczące eksterminacji. Na Litwie zginęło ok 90% Żydów. Noreika chciał walczyć o wolność na swoich zasadach, dla niego Żyd by wrogiem, a naziści byli mu potrzebni tylko na chwilę. Odmówił wcielenia do SS, i za to został zesłany do obozu.
Ta książka jest fascynująca. Pokazuje z jednej strony jak łatwo manipulować faktami, jak łatwo ukryć niewygodną prawdę. Ta książka to historia o człowieku, złożonej osobowości, której nie można oceniać na zasadzie czarne jest czarne, a białe jest białe.
Sylwia Foti by napisać biografię dziadka poświęciła swoją rodzinę, wykonała tytaniczną pracę. Tą książka uświadamia ile wysiłku wkładają historycy i biografowie by stworzyć rzetelny obraz, by przedstawić fakty, by naświetlić temat z kilku perspektyw.
Przeczytajcie, bo warto być świadomym pewnych spraw, i wiedzieć że historia to wcale nie taki łatwy temat.
Współpraca reklmowa z wydawnictwem Wielka Litera
